Choć pismo Spencera powstało z myślą o korespondencji handlowej, współcześnie kojarzy się raczej z listami miłosnymi, jest bowiem uroczo staroświeckie. Jeśli szukasz kroju filigranowego, romantycznego, na specjalne okazje – polecam Twojej uwadze Spencerian Script.

To elegantsza i ładniejsza wersja pisma Palmera, które już opisywałam na blogu. Formalnie rzecz biorąc, Spencerian to styl pisma odręcznego, którego kiedyś uczyły się amerykańskie pierwszaki. Jednak dziś nie wyobrażam sobie pisania nim na co dzień, dlatego klasyfikuję go jako krój kaligraficzny. Tym bardziej, że najlepiej wygląda kreślony stalówką na obsadce. W roli pisma codziennego lepiej się sprawdzi Palmer, który można pisać zwykłym piórem, długopisem czy cienkopisem.

Jak to ze Spencerem było…

W pierwszej połowie XIX wieku nauczyciel Platt Rogers Spencer opracował krój szybki – a dzięki owalnym kształtom liter elegancki i czytelny – który wykorzystywano powszechnie w korespondencji handlowej w latach 1850 – 1925.

Jeszcze większą popularność pismo Spencera zyskało po publikacji w 1866 roku (już po śmierci autora, przez jego syna) książki Spencerian Key to Practical Penmanship; na kilkadziesiąt lat stało się standardowym amerykańskim krojem uczonym w szkołach. Dopiero w latach 20. XIX wieku zaczęła je w szkołach wypierać uproszczona wersja autorstwa Austina Palmera, a w biznesie – maszyna do pisania.

 Na pewno kojarzysz logotypy Coca-Coli i Forda – trudno nie zauważyć, że powstały na bazie pisma Spencera.

Starszy brat Palmera

Nauka pisma Spencera jest o tyle ułatwiona, że dostępne są stare podręczniki dokładnie opisujące budowę i sposób kreślenia wszystkich liter. Mały alfabet jest niemal identyczny z palmerowskim, za wyjątkiem cieniowania (pogrubienia w niektórych miejscach) kilku liter. Zdecydowanie trudniejsze są ozdobne, pełne uroczych zakrętasów duże litery, zarówno w wersji uproszczonej autorstwa samego Platta R. Spencera (która miała być biznesowym pismem użytkowym), jak i ozdobnej, stworzonej przez jego uczniów (tę z pewnością należy traktować bardziej jak kaligrafię niż pismo codzienne).

 artykuł o metodzie Austina Palmera

Jak wygląda pismo Spencera

W odróżnieniu od stylów kaligrafii klasycznej, pismo Spencera nie ma ściśle określonych „żelaznych” reguł. Dzięki temu każdy piszący ma szansę nadać mu cechy indywidualne, co było prawdopodobnie jedną z przyczyn jego niezwykłej popularności w dziewiętnastowiecznych Stanach Zjednoczonych. Tym niemniej ma ono rzecz jasna cechy charakterystyczne odróżniające je od innych krojów:

• litery są mocno pochylone w prawo – pod kątem 52°
• wydłużenia górne (np. liter b czy k) i dolne (np. liter g czy j) są długie, czasem trzy, a w niektórych wersjach (na przykład Ladies’ Hand na powyższej ilustracji) aż cztery razy większe niż wysokość x (czyli wysokość takich liter jak x, o lub a)
• duże litery są 3-4 razy większe od małych
• litery t oraz d nie są tak wysokie jak b, h, k, l i nie mają górnych pętelek
• litery s i r (francuskie) nieco wystają ponad linię środkową

Jak pogrubiać litery w Spencerian Script

Spencer uważał, że cieniowanie liter dodaje pismu urody i je urozmaica, jednak jest nieobligatoryjne. W związku z tym, jeśli nie pogrubiasz liter (lub posługujesz się w tym celu oszukaną kaligrafią), Spencerem możesz pisać przy pomocy dowolnego narzędzia (pióra wiecznego, długopisu, cienkopisu). Jeśli zdecydujesz cieniować litery, to nie robi się tego tak, jak w kaligrafii czy brush letteringu, gdzie grube są wszystkie linie prowadzone w dół. W przypadku Spencerian Script niektóre źródła zalecają cieniowanie dowolnych liter tak, aby pogrubiona była mniej więcej co czwarta. Natomiast opracowana przez syna Platta R. Spencera książka Spencerian Key to Practical Penmanship precyzuje to w następujący sposób:

• cieniujemy tylko fragmenty liter
• małe litery, które zaleca się cieniować to d, p, t; można cieniować także: b, f, g, h, k, l, q, y, z. Wskazówki, jak to robić, można znaleźć w podręcznikach, na przykład tym

 Jeśli mimo wszystko wolisz Spencerian Script od Palmera i chcesz nim pisać codzienne notatki długopisem czy zwykłym piórem wircznym, pogrubienia liter możesz dorysować posługując się oszukaną kaligrafią.

Pismo Spencera po polsku

Jako pismo używane właściwie tylko lokalnie w Stanach Zjednoczonych, Spencerian był niemal nieznany w Polsce, nie mamy więc wzorów polskich liter. Niektóre duże litery mogą być dla nas niemal nieczytelne. Dodatkowo w kroju tym używane są tylko „francuskie” wersje liter r oraz z (w przeciwieństwie do Palmera, w którego podręczniku znajdziemy jako alternatywne wariacje „nasze” r i krótkie z). Proponowałabym w polskojęzycznych tekstach stosować  „polskie” litery – bardziej pasują.

Na zdjęciu moje notatki z czasu nauki Spencerian Script. Warto sobie przeanalizować litery tak jak ja to zrobiłam, nauka jest wtedy dużo łatwiejsza.

Podręczniki do nauki Spenceriana

Dziewiętnastowieczne książki uczące Spencera są bezpłatnie dostępne w Internecie (np. na stronach iampeth.com i archive.org). Można w nich znaleźć nie tylko objaśnienia budowy liter czy porady, jak trzymać narzędzie pisarskie i jak prawidłowo siedzieć podczas pisania, ale także przepiękne wzorniki dużych liter alfabetu, od najprostszych po superhiperozdobne.

Moje ulubione podręczniki tego stylu pisania to:

• Spencerian Key to Practical Penmanship H. C. Spencer – przydatny dla początkujących, dokładny opis i demonstracja każdej litery, a także wskazówki, jak uniknąć potencjalnych błędów przy jej kreśleniu oraz jak je korygować
• New Spencerian Compendium of Penmanship – najbardziej moim zdaniem przystępna z dziewiętnastowiecznych książek o tym kroju pisma

Godne uwagi są także filmy na YouTube, na przykład Tiny Orix.