Szary kolor w malarstwie nie jest nudny i nijaki, ale neutralny. Podkreśla żywe kolory, obrazom nadaje głębi i trójwymiarowości. W palecie akwarelisty jest nieodzowny. Skąd wziąć szarą farbę – lepiej kupić czy zmieszać?

Kiedy zaczynałam malować akwarelami, nie kupiłam sobie szarej farby. Wydawała mi się zbędna, bo przecież w roli szarego można wykorzystać rozwodnioną czerń, ewentualnie zmieszać go sobie z koloru czarnego i białego. No niestety, tak to nie działa.

To już kolejny artykuł o kolorach akwareli, koniecznie przeczytaj także:

 o czerni i bieli,

 o zieleni,

 o kolorze roku 2019, koralowym odcieniu o nazwie Living Coral,

 o mieszaniu kolorów,

 o fascynującej historii pigmentów.

Nudny i nijaki?

Synonimy słowa szary to na przykład „banalny”, „bez wyrazu” i „nieciekawy”. Czy czemuś tak nijakiemu warto w ogóle poświęcać wpis na blogu? Otóż chciałabym niniejszym wystąpić w obronie szarości: może i jest mniej efektowna od barw żywych i jasnych, ale… one bez niej wcale by nie były takie ciekawe. I w tym właśnie tkwi tajemnica tego koloru – gray makes the difference! Szary „podbija” inne barwy, a umiejętnie użyty dodaje obrazkowi trójwymiarowości, sprawia, że namalowany obiekt ożywa. Szary to cienie – i te na przedmiotach, i rzucane przez nie. A że cienie nigdy nie są po prostu szare, zawsze zawierają kroplę koloru, to szarości mamy bez liku – ciepłe i chłodne, niebieskawe i bure.

Szarość Williama Payne’a

Zdecydowana większość artystów samodzielnie miesza szarości. Payne’s grey, czyli szary Payne’a to w zasadzie jedyna kupna szara farba, którą znajdziemy w paletach akwarelistów. William Payne, popularny angielski malarz tworzący technikami akwareli, oleju i akwaforty, żyjący na przełomie XVIII i XIX wieku, wśród współczesnych wyróżniał się nowatorską techniką. Dziś kojarzą go wszyscy miłośnicy akwareli – dzięki szarości, którą skomponował z indygo (odcień niebieskiego), sjeny surowej (odcień brązu) i karmazynu (crimson lake, odcień czerwieni). Mieszanka była o tyle rewolucyjna, że nie zawierała czerni i bieli. Payne’s grey ma wyraźnie niebieskawy ton, jednak w zestawieniu z innymi barwami daje efekt neutralnej szarości, a nawet czerni.

Współcześni producenci komponują ten kolor z różnych pigmentów. Szary Payne’a marki Schmincke Horadam to mieszanka czerwieni marsowej, ultramaryny i czerni sadzy, Białych Nocy – sepii, niebieskiego i fioletu, a Winsor&Newton – różu chinakrydonowego (quinacridone rose), niebieskiego i czerni karbonowej. Pod nazwą szarość Payne’a można kupić nie tylko akwarele, ale także na przykład farby olejne czy pastele suche.

 Szarość Payne’a w malowaniu akwarelami świetnie zastępuje kolor czarny. Pisałam o tym w artykule o czerni i bieli.

Zrób sobie szary kolor

Skoro nie z czerni i bieli, to jak się robi szarość? Zajrzyj do artykułu o zabawie akwarelami i przyjrzyj się rozmieszczeniu kolorów na kole barw. Te, które znajdują się naprzeciwko siebie, czyli tzw. kolory dopełniające (komplementarne) – żółty i fioletowy, czerwony i zielony, niebieski i pomarańczowy – po zmieszaniu dadzą szary. Zwróć uwagę, że kolorami dopełniającymi są kolor podstawowy (żółty, czerwony albo niebieski) i kolor pochodny (fioletowy jako połączenie czerwonego i niebieskiego, zielony jako połączenie żółtego i niebieskiego, pomarańczowy jako połączenie żółtego i czerwonego).

Moja ulubiona receptura na szarość to miks ultramaryny i sjeny palonej, czyli Jane’s grey – odcień spopularyzowany przez australijską artystkę Jane Blundell (zafascynowaną kolorami, jej blog to prawdziwa kopalnia wiedzy na ten temat!). O swojej szarości Jane pisała w jednej z rysunkowych grup facebookowych, a potem na blogu, zaś niedawno firma Daniel Smith wprowadziła ją do produkcji.

Żonglując proporcjami, możesz sobie zmieszać mnóstwo odcieni szarości: ciepłych, chłodnych i neutralnych. Jeśli masz jakieś nielubiane farby w dziwnych kolorach – sprawdź, czy się nie przydadzą do wyrobu szarości. Pisałam nie tak dawno o kupowanych przez Internet zieleniach – wykorzystuję je właśnie do takich mieszanek.

 Najbezpieczniej jest łączyć dwie farby – miks trzech (które mogą w sumie zawierać osiem czy dziewięć pigmentów) nierzadko zamiast szarości daje brudny bury.

Monochromatyczne eksperymenty

Jeśli uda Ci się zmieszać niebanalny odcień szarego, możesz go wykorzystać do namalowania  monochromatycznego obrazka. Szary jest wprost stworzony do tego typu prac. Zabawę szarościami polecam zwłaszcza początkującym, przy okazji można się wiele nauczyć. Na zdjęciu powyżej użyłam gotowej szarości Payne’a Białych Nocy (obrazek Eight shades of grey) i mieszanki utramaryny Białych Nocy i sjeny palonej Schmincke, czyli Jane’s grey (róże).

 Chcesz się zaprzyjaźnić z akwarelami? Zebrałam dla Ciebie w jednym miejscu dotychczasowe wpisy na ich temat.