Strona główna » ITALIKA, CZYLI KURSYWA HUMANISTYCZNA

ITALIKA, CZYLI KURSYWA HUMANISTYCZNA

sierysuje.pl italika kursywa humanstyczna

Italika to pismo eleganckie, czytelne i – jak na pięćsetletnią staruszkę – prezentujące się zadziwiająco nowocześnie. Stosunkowo prosta do nauki, a przy tym dająca wiele możliwości zastosowania praktycznego, jest jednym z najpopularniejszych krojów kaligraficznych.

Na łamach bloga się rysuje sukcesywnie przedstawiam klasyczne kroje kaligraficzne. Opowiadam o ich historii, podpowiadam jak się ich uczyć, tłumaczę jak kreślić litery. Do tej pory omówiłam:

uncjałę (część 1., część 2.)

kursywę angielską, czyli Copperplate (część 1., część 2., część 3.)

pismo rondowe polskie

Z ziemi włoskiej do Polski

sierysuje.pl italika czcionka Aldus Manucjusz
Italikowa czcionka z 1501 roku Aldusa Manucjusza, wybitnego renesansowego drukarza.

Italika powstała, jak można się domyślić, we Włoszech. Stworzono ją w piętnastym wieku na fali powrotu do kultury antycznej, z niechęci do „barbarzyńskiego” gotyku i z potrzeby szybszego pisania w mniej formalnych sprawach (na przykład w korespondencji biznesowej). Choć wywodzi się ze średniowiecznej minuskuły karolińskiej, a nie – jak sądzono – z pism starożytnego Rzymu, szybko zyskała popularność w epoce odrodzenia. Z kancelarii watykańskich trafiła do skryptoriów w całej Europie i już pod koniec XV wieku stała się nie tylko uniwersalnym pismem odręcznym, ale i wzorem dla typografów tworzących czcionki drukarskie.

W Polsce kursywa humanistyczna pojawiła się prawdopodobnie tuż przed końcem XV wieku w kancelarii króla Jana Olbrachta. Zachowały się piękne wzory ręcznie pisanej kaligrafii renesansowej (na przykład Przywilej Opatowski z 1519 roku). Także w polskim drukarstwie czcionki naśladujące włoskie pismo kancelaryjne w XVII wieku w znacznym stopniu wyparły gotyckie kroje frakturę i szwabachę.

Przez dwieście lat kursywa humanistyczna była pismem popularnym w całej Europie, szczególnie we Włoszech, Francji i Anglii (gdzie nazywano ją italic hand lub chancery cursive; chancery oznacza tu kancelarię papieską, gdzie jej pierwotnie używano). Na co dzień pisali nią Benvenuto Cellini i Rafael Santi, a także Michał Anioł (który nauczył się jej już jako dorosły mężczyzna). Rozpowszechniwszy się z Włoch po całej Europie, italika w naturalny sposób ewoluowała w różnych częściach kontynentu. Powstały takie pisma jak bastarda włoska czy francuskie pismo rondowe, a także (w latach 80. XVII wieku) roundhand/English round hand, czyli styl Copperplatte, który w pewnym momencie zdetronizował italikę. Przypomniano sobie o niej dopiero na przełomie XIX i XX wieku – jako pismo łatwiejsze i prostsze od Palmera (wywodzącego się od Copperplate) trafiła w uproszczonej postaci do szkół w krajach anglojęzycznych. Współcześnie bazujący na niej italik jest pismem elementarzowym w wielu krajach – Polska pozostała jednym z nielicznych państw, w których dzieci uczy się pisać tylko kursywą.

Kancelareska to jedna z nazw italiki, ale terminem tym określa się łączoną jej odmianę, służącą do szybkiego notowania (na przykład – nomen omen – w kancelariach)

Dla osób nie orientujących się w kaligrafii, italika/italik to synonim kursywy, czyli pochyłej odmiany pisma (w postaci czcionki lub fontu). Italika – zarówno pismo odręczne, jak i czcionka drukarska – była lekko pochylona w prawo. W dobie komputerów terminu tego zaczęto używać jako oznaczenie opcji pochylenia znaków w edytorach tekstów.

Jak wygląda kursywa humanistyczna?

sierysuje.pl italika kursywa humanistycznaNa początku italikę pisano szeroką końcówką wykonaną z trzciny lub pióra ptasiego. Z czasem pojawiły się ścięte stalówki mocowane w obsadce, a później pióra wieczne z szerokimi stalówkami. Litery italiki, podobnie jak wielu innych pism, można podzielić na grupy/rodziny ze względu na sposób ich tworzenia. Litery z grup „a” (a d g q u y i polskie ą) i „b” (b p h k r n m oraz polskie ń) mają charakterystyczne brzuszki, nie będące owalami, lecz zaokrąglonymi trójkątami. Więcej na ten temat możesz przeczytać w tym artykule (dotyczy on pisma odręcznego italik, ale zasada jest ta sama). Grupy liter szczegółowo omawiam w moim podręczniku ładnego pisania.

Podobnie jak w innych krojach kaligraficznych pisanych ściętą końcówką, wysokość liter (tzw. wysokość x liter minuskułowych) zależy od rozmiaru stalówki. Jeśli na przykład kaligrafujesz stalówką o szerokości 2.5 mm, wysokość x będzie wynosiła 12.5 mm (bo w italice wysokość litery to pięciokrotna szerokość stalówki). Wydłużenia dolne i górne mają długość 3, 4 lub 5 szerokości stalówki. Litery italiki mogą być pisane prosto lub lekko pochylone w prawo – maksymalnie o 15 stopni względem osi pionowej; najczęściej spotykany kąt pochylenia to 9 stopni. Jeśli chodzi o odległości między literami w wyrazach (kerning) to robimy je na wyczucie, dbając o estetykę napisu. Największy odstęp zostaw między parami liter z kreskami pionowymi (np. li), a najmniejszy między literami zaokrąglonymi (np. oc).

Skąd się uczyć italiki?

sierysuje.pl kaligrafia Agata Kafarska italika italik

Podobnie jak większość krojów kaligraficznych, kursywa humanistyczna ma różne wersje, warto więc na początek przyjrzeć się im i wybrać taką odmianę, która Ci najbardziej przypadnie do gustu. Wzory italiki znajdziesz bez trudu w Internecie, zarówno na YouTube, jak i na blogach czy stronach takich jak Iampeth.com. Ja przejrzałam większość istniejących podręczników italiki zbierając materiały do mojej książki. Najbardziej przydatne były dla mnie: Italic and Copperplate calligraphy. The basics and beyond Eleanor Winters, The italic way to beautiful handwriting cursive and calligraphic Freda Eagera i Learn Calligraphy Margaret Shepherd. Namiętnie przeglądałam także przepiękne, szalenie ozdobne wzory italiki renesansowej (na przykład w książce La operina di Ludouico Vicentino, da imparare di scriuere littera cancellarescha Ludovico Arrighiego). Choć podziwiam kunsztownie powyginane renesansowe litery, w praktyce wolę jednak dużo prostszą, wręcz minimalistyczną wersję italiki, którą znalazłam w książce Lisy Engelbrecht Modern Calligraphy and Hand Lettering. Początkującym polecam także samouczek z polskiej strony Kaligrafia.info

Italika a italik

sierysuje.pl pismo italik
Italik – prawnuk italiki. Pisany monoliniowo, szybki, uproszczony, ale wciąż elegancki.

Na bazie renesansowej italiki powstało w XX wieku odręczne pismo italik. Te dwa style łączy sposób budowania liter (brzuszki mają kształt nie owalu lecz zaokrąglonego trójkąta, migdału), różni zaś sposób ich kreślenia (w italice, jak w każdym kroju kaligraficznym, litery składamy niespiesznie z pojedynczych elementów, w italiku kreślimy je płynnie, szybko, często jednym gestem). Italik można pisać zwykłym piórem lub długopisem czy cienkopisem, ale także – podobnie jak italikę – ściętą stalówką. Znajomość italika ułatwia naukę italiki, i vice versa. W mojej książce „Italik. Pisz ładniej” znajdziesz – oprócz porad dotyczących poprawy charakteru pisma – informacje o italice i wiele praktycznych wskazówek, które przydadzą Ci się podczas nauki. Podręcznik i dwa zeszyty ćwiczeń można kupić w sklepie Kleksografia.

  Italik

  Italik a italika

  Mój podręcznik i pismo italik

Udostępnij:

2 komentarze

    • Agata
      Agata pisze:

      Jest elegancka, nowoczesna i prosta. Ja początkowo zakochałam się w Copperplate, teraz zdecydowanie wolę italikę, jakoś bardziej do mnie pasuje 😉

      Pozdrawiam!

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany.